Korzyści płynące z integracji sensorycznej

Integracja sensoryczna to proces, w którym mózg odbiera, porządkuje i interpretuje bodźce zmysłowe pochodzące z otoczenia i ciała — takie jak dotyk, słuch, wzrok, równowaga czy czucie głębokie. Pozwala to człowiekowi adekwatnie reagować na sytuacje, uczyć się i skutecznie funkcjonować w środowisku. Koncepcja ta została rozwinięta w latach 70. XX wieku przez A. Jean Ayres, która zauważyła, że trudności w przetwarzaniu bodźców sensorycznych mogą negatywnie wpływać na rozwój poznawczy, emocjonalny i społeczny dziecka.

W ostatnich latach integracja sensoryczna zyskała duże zainteresowanie wśród terapeutów, nauczycieli i naukowców. Wynika to z rosnącej liczby badań, które potwierdzają, że odpowiednio dobrane interwencje sensoryczno-ruchowe mogą przynosić korzyści nie tylko dzieciom z autyzmem czy ADHD, ale również osobom doświadczającym problemów z koncentracją, napięciem emocjonalnym czy trudnościami w regulacji zachowania.

Teoretyczne podstawy integracji sensorycznej

Proces integracji sensorycznej zakłada, że zmysły — takie jak dotyk, propriocepcja, układ przedsionkowy, wzrok i słuch — tworzą złożony system wymiany informacji pomiędzy ciałem a mózgiem. Mózg musi je właściwie zorganizować, aby można było odpowiednio reagować i planować działania.

Zaburzenia tego procesu, znane jako sensory processing disorder (SPD), mogą prowadzić do nadwrażliwości lub niedowrażliwości na bodźce, trudności w koordynacji, problemów z uwagą, a także napięć emocjonalnych. Terapia integracji sensorycznej (SI) ma na celu stymulację układu nerwowego poprzez odpowiednio dobrane aktywności — ruchowe, dotykowe i przedsionkowe — które pomagają poprawić przetwarzanie sensoryczne i zwiększyć zdolność adaptacji.

Korzyści płynące z integracji sensorycznej

Usprawnienie przetwarzania sensorycznego i reakcji adaptacyjnych

Badania wykazują, że interwencje SI prowadzą do poprawy przetwarzania sensorycznego — czyli zdolności do właściwego reagowania na bodźce i dostosowania zachowania do sytuacji.
Meta-analiza koreańska obejmująca 24 badania (n = 1 027) wykazała znaczący efekt w zakresie poprawy przetwarzania sensorycznego (d = 0,85), funkcji motorycznych oraz umiejętności adaptacyjnych u dzieci z autyzmem, ADHD i mózgowym porażeniem dziecięcym (Park & Kim, 2024).

Wzmocnienie funkcji motorycznych

Poprawa przetwarzania sensorycznego przekłada się na rozwój zdolności motorycznych — równowagi, koordynacji, planowania ruchowego.
Badanie Karim i wsp. (2015) wykazało, że 12-tygodniowy program SI u dzieci z niepełnosprawnością rozwojową znacząco poprawił koordynację ruchową i orientację przestrzenną. Takie efekty wynikają z lepszej integracji informacji pochodzących z układów proprioceptywnego i przedsionkowego, co umożliwia bardziej płynne i celowe ruchy.

Poprawa funkcjonowania społecznego i adaptacyjnego

Interwencje SI przynoszą korzyści nie tylko w zakresie procesów czuciowych, ale także w codziennym funkcjonowaniu.
W badaniach Schaaf i wsp. (2018) dzieci ze spektrum autyzmu po 10 tygodniach terapii SI osiągnęły znaczącą poprawę w realizacji indywidualnych celów funkcjonowania — takich jak samodzielne ubieranie się, uczestnictwo w zabawach i utrzymywanie kontaktu wzrokowego. Efekt ten utrzymywał się także po zakończeniu programu terapeutycznego.

Z kolei przegląd systematyczny (Park & Kim, 2024) potwierdził, że interwencje SI poprawiają nie tylko funkcjonowanie sensoryczne, ale także uczestnictwo społeczne i zachowania adaptacyjne (d = 1,22 i 1,15 odpowiednio).

Regulacja emocji i uwagi

Kolejnym obszarem korzyści jest wpływ terapii SI na emocje i zdolność koncentracji. Poprawa regulacji sensorycznej pozwala zmniejszyć nadwrażliwość na bodźce (np. dźwięk, dotyk) i zwiększyć tolerancję na sytuacje stresujące.
Badania Camaraty i wsp. (2020) sugerują, że integracja sensoryczna wspiera samoregulację, redukując zachowania impulsywne oraz wspomagając rozwój uwagi u dzieci z autyzmem i ADHD. Dzięki temu dziecko lepiej radzi sobie w sytuacjach wymagających skupienia, a jego emocje stają się bardziej stabilne.

Wzrost świadomości ciała i koordynacji przestrzennej

Poprzez ćwiczenia angażujące zmysły równowagi i czucia głębokiego, terapia SI wzmacnia świadomość ciała oraz orientację przestrzenną. Uczestnicy lepiej rozumieją, gdzie znajduje się ich ciało w przestrzeni, co poprawia zarówno motorykę, jak i poczucie bezpieczeństwa. Badania Karim i in. (2015) wskazują, że dzieci po programie SI uzyskały lepsze wyniki w zadaniach wymagających kontroli postawy i koordynacji oko-ręka.

Zastosowanie w praktyce

Indywidualizacja terapii

Najlepsze efekty osiąga się wtedy, gdy program SI jest dostosowany do indywidualnego profilu sensorycznego. Badania Park & Kim (2024) podkreślają, że największą skuteczność uzyskują interwencje prowadzone indywidualnie, w sesjach trwających co najmniej 40 minut, prowadzonych przez wykwalifikowanego terapeutę.

Transfer umiejętności do codzienności

Terapia integracji sensorycznej przynosi najwięcej korzyści, gdy jej efekty przenoszone są do życia codziennego — w domu, szkole i zabawie. Dzięki temu dziecko nie tylko reaguje lepiej w trakcie zajęć, ale też potrafi funkcjonować spokojniej i bardziej samodzielnie na co dzień.

Znaczenie monitorowania postępów

Regularna ewaluacja terapii jest niezbędna dla jej skuteczności. Wykorzystanie standaryzowanych narzędzi, takich jak Sensory Processing Measure czy Goal Attainment Scaling, pozwala obiektywnie ocenić postępy i dostosować terapię do aktualnych potrzeb.

Podsumowanie

Integracja sensoryczna stanowi skuteczne narzędzie wspierające rozwój dzieci i dorosłych, u których występują trudności w przetwarzaniu bodźców. Jej korzyści obejmują nie tylko lepszą koordynację ruchową, ale również większą stabilność emocjonalną, poprawę uwagi, funkcjonowania społecznego oraz ogólnego samopoczucia.

Współczesne badania dowodzą, że dobrze zaplanowane interwencje SI mogą znacząco poprawić jakość życia i umożliwić pełniejsze uczestnictwo w codziennych aktywnościach. Choć nadal potrzebne są dalsze badania, kierunek, w jakim rozwija się nauka o integracji sensorycznej, pokazuje jej realny potencjał terapeutyczny i rozwojowy.

Umów się na konsultację z psychologiem lub psychoterapeutą Centrum INDYGO.

Źródła:

Camarata, S., Miller, L. J., & Wallace, M. T. (2020). Evaluating Sensory Integration/Sensory Processing Treatment: Issues and Analysis. Frontiers in Integrative Neuroscience, 14, 556660
Karim, A. A., & Mohammed, N. A. (2015). Effect of sensory integration therapy on gross motor skills of children with developmental disabilities. The Egyptian Journal of Neurology, Psychiatry and Neurosurgery, 52(1), 1–8.
Park, J., & Kim, H. (2024). Effectiveness of sensory integration interventions in children: A systematic review and meta-analysis. Frontiers in Pediatrics, 12, 11506176.
Schaaf, R. C., Dumont, R. L., Arbesman, M., & May-Benson, T. A. (2018). Efficacy of occupational therapy using Ayres Sensory Integration®: A systematic review. The American Journal of Occupational Therapy, 72(1), 7201190010p1–7201190010p10
Ayres, A. J. (1979). Sensory Integration and the Child. Los Angeles: Western Psychological Services.

Artykuł autorstwa naszego terapeuty SI – Jacka Wróbla

Nasi specjaliści zajmujący się integracją sensoryczną:

Kilka słów o sobie:
Stawiam na indywidualne podejście i holistyczny rozwój dziecka. Bardzo ważna jest dla mnie także współpraca z rodzicami, dlatego chętnie dzielę się wskazówkami i wspólnie szukam najlepszych rozwiązań.

Zakres wiekowy pacjentów:
– Dzieci od 4 do 10 roku życia
– Rodzice dzieci w wieku 2-3 lat, w celu doradzenia w sprawach rozwoju sensorycznego oraz motorycznego

Jacek Wróbel

Agnieszka Nowak

Kilka słów o mnie:
Jestem terapeutą SI, który uwielbia pracę z najmłodszymi. Każdy nowy dzień w pracy z dziećmi to dla mnie piękne wyzwanie, do którego podchodzę nie tylko z otwartą głową, ale przede wszystkim z otwartym sercem.

Zakres wiekowy pacjentów:

Anita Czapla

Kilka słów o mnie:
W swojej pracy staram się budować relacje opartą na poczuciu bezpieczeństwa u dziecka, empatii, cierpliwości i chęci zrozumienia indywidualnych potrzeb każdego dziecka. Na każde dziecko patrzę w sposób holistyczny, co pozwala mi wspólnie razem z nim wypracowywać poczucie sprawczości oraz odkrywania jego mocnych stron.

Zakres wiekowy pacjentów:
– Dzieci powyżej 4 roku życia

Maria Gugałka

Izabela Żuk

Kilka słów o mnie:
Jestem dyplomowaną masażystką z długoletnim doświadczeniem z zakresu chorób kręgosłupa. Zajmuję się również wadami postawy wśród dzieci i gimnastyką korekcyjną.

Zakres wiekowy pacjentów:
– Dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym
– Młodzież

Jolanta Pudło

Kilka słów o mnie:
Zdecydowałam się na tę ścieżkę, bo wierzę, że każde dziecko zasługuje na szansę, by w pełni wykorzystać swój potencjał. Praca terapeuty SI daje mi możliwość obserwowania małych – ale ogromnie ważnych – kroków w rozwoju dziecka: pierwszych chwil skupienia, lepszej koordynacji ruchowej, większej pewności siebie, uśmiechu po zakończonej aktywności.

Zakres wiekowy pacjentów:
– dzieci w wieku 4-11 lat.